Halil İbrahim Türküsü, Ordu’nun Fatsa ilçesine ait hüzünlü bir halk türküsüdür. Türkü, 1931 yılında Fatsa’da doğan Halil İbrahim Saat’in trajik hayatını anlatır. Halil İbrahim, saat, gramofon ve kilit gibi aletlerin tamiriyle uğraşan, titiz, şık giyimli ve çevresinde sevilen bir esnaftır.

Fatsa’nın Mağazalarbaşı Caddesi’nde bir dükkânı vardır ve düzenli bir hayat sürer. Evine giderken her gün bir ırmaktan geçer, bu ırmakta Çolak Ahmet lakaplı Orduluoğlu Ahmet’in kızıyla karşılaşır ve ona âşık olur. Çolak

Ahmet’in itirazına rağmen çift kaçar ve evlenir. Bu evlilikten bir kız ve bir erkek çocukları olur.
1951 yılında Halil İbrahim askere gider. Askerdeyken, art niyetli kişiler tarafından yazılan bir mektup alır. Mektupta, kayınpederinin karısını başka birine verdiği ve köyün ağasının Halil İbrahim’in tapusuz arazilerine el koyduğu yazmaktadır. Bu haber üzerine öfkelenen Halil İbrahim, askerden firar eder ve Fatsa’ya döner.

İlk iş olarak ağayı vurur, ancak asker kaçağı olduğu için yakalanır. Jandarmalar tarafından telefon direğine bağlanarak ağır şekilde dövülür. Bu dayak sırasında kafasına aldığı darbeler, akli dengesinin bozulmasına neden olur. Cezasını çeker, askerliğini tamamlar ve köye döner, ancak karısı ve çocukları kayınpederi tarafından alınmıştır. Dükkânını kapatır, içine kapanır ve tamir işlerini evinde yapmaya başlar. Silahsız gezmez, asker korkusuyla gündüzleri dışarı çıkmaz ve yalnız bir hayat sürer.

1980 yılında, 12 Eylül Darbesi öncesi Fatsa’da yaşanan karmaşa sırasında evi yakılır. Halil İbrahim, ormanda yaşamaya başlar. Bir gece, yağmurdan korunmak için tanıdığı Dursun Dayı’nın samanlığına sığınır. Aynı gece, teröristlerin bir öğretmeni öldürmesi üzerine askerler bölgede arama yapar. Samanlıkta bulunan Halil İbrahim, yıllar önceki dayak korkusuyla kaçar. Askerler, onu durdurmak için havaya ateş eder, ancak Halil İbrahim durmaz.

Hasano Deresi’nin kenarındaki dal köprüyü geçmeye çalışırken askerler tarafından vurulur ve dağın yamacına yaslanarak ölür. Cenazesine oğlu sahip çıkmaz, birkaç kişi tarafından defnedilir. Bu trajik olaydan etkilenen Dursun Ali Akınet, Halil İbrahim’in anısına türküyü yazar; müzik ise Selahattin Aygün’e aittir.

Türkü Gerçek Mi?
Evet, Halil İbrahim Türküsü’nün hikayesi gerçektir ve Fatsa’da yaşanmış bir hayat öyküsüne dayanır. Halil İbrahim Saat’in hayatı, yerel anlatılar ve yazılı kaynaklarla doğrulanmıştır. Türkü, onun yaşadığı ihanet, adaletsizlik ve trajik sonu gerçekçi bir şekilde yansıtır. Ancak, bazı detaylar halk anlatılarında abartılmış veya farklı varyasyonlarla aktarılmış olabilir.

Nereye Ait?
Türkü, Ordu yöresine, özellikle Fatsa ilçesine aittir. Sözleri ve ezgileri, Karadeniz Bölgesi’nin kültürel dokusunu taşır.

Kime Yazıldı?
Türkü, Fatsa’da 1931 yılında doğan Halil İbrahim Saat için yazılmıştır. Dursun Ali Akınet, Halil İbrahim’in acıklı hayat hikayesinden etkilenerek bu türküyü kaleme almıştır. Türkü, Halil İbrahim’in yalnızlığını, başkaldırısını ve trajik sonunu destansı bir şekilde anlatır.

Türkünün Sözleri
Türkünün sözleri, Halil İbrahim’in asi ruhunu ve doğayla iç içe geçen yalnızlığını yansıtır:
Dağda kızıl ot biter, içinde keklik öter
Eşkıyadan da beter, uslan be Halil İbrahim
Kıvırcık saçlarına, kar düşmüş uçlarına
Dağın yamaçlarına, yaslan be Halil İbrahim

Farklı Anlatılar ve Yanlış Bilinenler
1980 Sonrası Anarşist İddiası: Bazı kaynaklar, Halil İbrahim’in 1980 sonrası Fatsa’da anarşist damgası yediğini ve kültürel yozlaşmaya karşı çıktığını öne sürer. Ancak bu, hikâyenin ana anlatısına uymaz ve daha çok dönemin siyasi atmosferinden etkilenmiş bir yorumdur.

Çökertme Türküsü ile Karışıklık: Halil İbrahim ismi, Muğla’nın Çökertme Türküsü’nde de geçer. Ancak bu, tamamen farklı bir hikâyedir ve Bodrum’da geçen bir kaçakçılık öyküsünü anlatır. İki türkü sıkça karıştırılır.
Halil İbrahim Bereketi: Türkü, Hz. İbrahim’in cömertliğiyle ilişkilendirilen “Halil İbrahim Sofrası” veya “Bereketi” efsaneleriyle karıştırılabilir. Ancak türkü, dini bir figürle değil, Fatsalı Halil İbrahim ile ilgilidir.

Türkünün Önemi
Halil İbrahim Türküsü, Karadeniz’in asi ruhunu, bireyin toplum ve otorite karşısındaki yalnız mücadelesini yansıtır. “Kurtlar Vadisi” dizisinde Halo Dayı karakteriyle popülerleşmiş, ancak özünde Fatsa’nın yerel bir destanıdır. Türkü, hem hüzünlü hikâyesi hem de güçlü ezgileriyle Türk halk müziğinde önemli bir yere sahiptir.